İSTANBUL (İGFA) – Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, Türkiye’deki nüfusun giderek yaşlanması ve genç nüfusun toplam nüfus içerisindeki oranının azalmasını kıymetlendirdi.
Prof. Dr. Barış Erdoğan, dramatik bir halde nüfus ve doğum oranlarının düştüğünü lisana getirerek, “Aslında nüfus ve doğum oranlarındaki düşüş, beklenilen bir durumdur. Dünyada kentleşme arttıkça, bayanların istihdama katılma oranları ve eğitim seviyeleri yükseldikçe, doğum oranlarında bir düşüş beklenir. Türkiye de uzun yıllardır bu trendin içindeydi. Lakin 2014’ten itibaren, bilhassa son 4 yılda, bu düşüş beklenenden daha süratli bir formda gerçekleşmeye başladı. Ülke olarak 100 milyonluk bir nüfus gayesi bulunuyordu, lakin mevcut bilgiler bu maksadın güç göründüğünü gösteriyor. Bu trendler devam ederse, Türkiye’nin muhtemelen 90 milyon civarında bir nüfusa ulaşabileceği öngörülüyor.” dedi.
Türkiye’de de öteki Avrupa ve gelişmiş ülkeler üzere beklenen ömür müddeti yükseliyor. Bu durumun iki açıdan kıymetli olduğuna işaret eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, şunları lisana getirdi:
“Bir ülke için yeni ve genç bir nüfus, iktisat açısından dinamizm demektir. Lakin, alt kademelerden kâfi nüfus gelmediğinde, üstte da sıkıntılar oluşmaya başlayacak. Neden diye sorabilirsiniz? Zira nüfusumuz birebir vakitte yaşlanıyor. Yaşlanmamızın sebebi ise, daha fazla insanın daha uzun mühlet yaşaması. Sıhhat şartlarının uygunlaşması, bakım imkanlarının artması üzere nedenlerle Türkiye’de, öteki Avrupa ve gelişmiş ülkeler üzere, beklenen hayat müddeti yükseliyor ve 70’lerin sonlarına hakikat ilerliyor. Artık sorulması gereken şu: Bu nüfusa kim bakacak? Alttan gelen kuşakların istihdama katılması, üretmesi ve onların vergileriyle, primleriyle üstteki emekli maaşlarının ödenmesi, sıhhat hizmetlerinin karşılanması gerekiyor. Önümüzdeki kıymetli problemlerden biri, doğum oranlarını ne kadar üst çekmemiz gerektiğiyle ilgilidir.”
NÜFUSUMUZ ARTIK ARTMAYACAK, HATTA AZALMA TRENDİNE GİRMİŞ DURUMDA
Dünya genelinde doğurganlık oranının, yani bayan başına doğan çocuk sayısının, nüfusun yerinde kalabilmesi için en az 2.1 olması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu oran çoklukla 16-49 yaş ortasındaki bayanlar için hesaplanır. Kolay bir biçimde düşünürsek, bir bayan ve bir erkek evlenip aile kurduğunda, nüfusun sabit kalması için geride en az iki çocuk bırakmaları gerekir. Yani nüfusun artmasını bir yana bırakın, sabit kalması için bile bu kaidedir. Lakin, TÜİK’in 2023 bilgilerine nazaran, Türkiye’de bu oran 1.51’e düşmüş durumda. Bu da gösteriyor ki, nüfusumuz artık artmayacak, hatta azalma trendine girmiş durumda. Bu aslında beklenen bir şey; dünya genelinde, Avrupa’da ve gelişmiş ülkelerde de emsal bir durum kelam konusu. Geçmişte, tarım toplumlarında çocuklar aileye ekonomik katkı sağlarken, günümüzde beşerler neden daha az çocuk yapmayı tercih ediyor? Bunun çeşitli nedenleri var.” diye konuştu.
KIRSAL BÖLÜMDEKİ NÜFUS GENEL ORTALAMAYA ÇOK AZ KATKI SAĞLIYOR
Türkiye’nin kırsal kesitinde yaşayan insan sayısının, oran olarak epey azaldığını lisana getiren Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Artık Türkiye’nin büyük çoğunluğu, neredeyse yüzde 90’a varacak seviyede, kentlerde ya da kasabalarda, yani tarım dışı bölümlerde çalışan insanların olduğu bir ülke haline geldi. Hasebiyle kırsal kısımdaki nüfus, yani çocuk doğurganlığı, genel ortalamaya çok az katkı sağlıyor. Örneğin, Şanlıurfa ve Mardin üzere vilayetlerimizde, bundan 30 yıl evvel 5 civarında olan doğurganlık oranı, günümüzde 3.2 civarına düşmüş durumda. Bunun nedeni de tarımda traktörleşme ve makineleşmenin yaygınlaşmasıyla, çocuğa olan muhtaçlığın azalması.” formunda konuştu.
Buna karşılık, kent ortamında da farklı bir sıkıntıyla karşılaşıldığını söyleyen Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Artık insanların beklentileri de değişmeye başladı. Evvelce çocuklar büyür, devlet okuluna sarfiyat, imkânlar neyse ona nazaran yetişirdi. Çoğumuz mahallelerde bu türlü büyüdük. Lakin artık beşerler, çocuklarının özel okulda okumasını, piyano dersi almasını, cet binmesini ve en güzel imkanlara sahip olmasını istiyor. Tüm bunlar ekstra masrafları beraberinde getiriyor. Kreş ve özel okul fiyatlarının bu kadar yüksek olduğu bir periyotta, beşerler bu masrafları karşılamakta zorlanıyorlar. Bu nedenle, birden fazla aile bir çocukla yetiniyor.” dedi.
ÇOCUK YAPMA İLERİKİ YAŞLARA ÖTELENİYOR
Eskiden toplumsal beklenti yahut muvaffakiyet ölçütünün bir an evvel aile kurmak, çocuk sahibi olmak, çoğalmak, gelişmek olduğunu söz eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Yeni periyotta bireycilik artırılmış vaziyette, daima olarak medyada gezin, dolaşın, dünyayı deneyimleyin, hayatınızı yaşayın pompalanıyor. Bütün bunları yaptığınız vakit çocuk yapma yaşınızı ileriki yaşlara gerçek erteliyorsunuz. Erteledikçe de yani kendinize ağırlaştıkça bu ertelediğiniz vakit dilimi içinde çocuk yapma yaş dilimi de daralmaya başlıyor. Bu, Türkiye’ye mahsus bir durum da değil. Bu türlü bir dünyanın içinde beşerler çocuk yapmayı ya hiç istemiyorlar ya da ileriki yaşlara öteliyorlar.” diye konuştu.
Prof. Dr. Barış Erdoğan, Türkiye’ye gelen Suriyeliler için de evvelce ‘5 çocuk yapıyorlar’ denildiğini söz ederek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Ancak artık onların da çocuk sayısı 3’e düştü. Türkiye’ye geldikçe, kentleşmenin içine girdikçe çocuk sayısı azalıyor. Kaideler insanları zorluyor. Bu durum yalnızca Türkiye’ye has değil; tüm dünyada nüfus giderek yaşlanacak. Türkiye ise, nüfusunun yüzde 10’undan fazlası 65 yaş üstü olduğu için ‘çok yaşlı ülkeler’ kategorisine girdi bile. Yaşlanıyoruz, bu yanlışsız, fakat karamsar bir tablo çizmek yerine, duruma güzel tarafından da bakabiliriz. Bugünün 65 yaşındaki insanı, eski vakitlerin 65 yaşındaki insanına nazaran daha sağlıklı ve üretken. Bu bir avantaj. Ayrıyeten, robotik teknolojilerin, yapay zekaların gelişmesiyle birlikte, genç nüfusun yapacağı işlerin bir kısmını robotlara ve makinelerle devredebileceğiz. Fakat sonuçta, biz bu dünyada insan olabilmek için varız. Bu dünyayı robotlar ya da makineler için kurmadık. Bu yüzden, kuşağın devam etmesi, insanlığın hayrı ve selameti için değerli; bu açıdan da olaya bakmamız gerekiyor.”