İSTANBUL (İGFA) – Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) ve E3G “Kömürden Çıkışın Finansmanı: Türkiye Örneği” isimli yeni rapor ile Türkiye’nin kömürden çıkışının maliyetini santral özelinde inceleyerek ortaya koyuyor. Elektrik kesiminde kömürden vazgeçilmesinin önündeki en büyük manilerden biri olarak görülen finansman konusunu derinlemesine inceleyen rapor, basamaklı olarak kömürden yenilenebilir güce geçişin potansiyel finansman sistemlerini irdeliyor.
Rapor, Türkiye’de bugüne kadar kömürden çıkışın teknik olasılıklarını ve ekonomik boyutunu ortaya çıkaran çalışmaları bir adım öteye taşıyor. Yakın vakitte uygulamaya konulması planan karbon fiyatlaması sonucunda santrallerin hâlihazırda düşmekte olan kârlılıklarını sürdüremeyeceklerini ortaya koyan rapor, Türkiye’nin 2053 net sıfır patikasına erişebilmesi için emekliye ayırması gereken kömürlü termik santrallerin mümkün finansman muhtaçlığını da belirlemeyi amaçlıyor.
RAPORDA ÖNE ÇIKAN BULGULAR ŞÖYLE:
- Raporda, 2035 yılında kadar elektrik üretiminde AB ETS’nin mevcut karbon fiyatının üçte biri baz alınıyor, 2035 sonrası ise AB ETS karbon fiyatının yarısına kadar yükselen etaplı bir karbon fiyatı uygulanması öngörülüyor. Bu durumda, 30 santralden ikisi dışında hiçbir kömürlü termik santralin kârlılığını sürdüremeyeceği sonucuna ulaşılıyor.
- Santrallerin bu şartlar altında çalışması durumunda, zararın boyutu 40 yıllık senaryoda 13,5 milyar dolar, lisans sonuna kadar çalışmaları durumunda ise 44,5 milyar dolara ulaşıyor. İşletmecilerin ziyan eden bir operasyonu sürdürmeleri beklenmediğinden kelam konusu santrallerin âtıl varlıklar haline geleceği öngörülüyor.
- Santrallerin lisans müddetlerinin sonuna kadar işletmede kalacakları müddet boyunca ortalama yıllık sıhhat maliyetinin 10 milyar dolar düzeyinde olduğu görülüyor.
- Önce ithal kömürle çalışan santraller devre dışı kalıyor
Bu ortada raporda yer verilen kömürden çıkış senaryosuna nazaran, 2021-2035 yılları ortasındaki devirde, elektrik üretiminde yerli kaynakların hissesi yüzde 51,3’ten yüzde 73,6’ya yükseliyor ve tamamı yerli ve yenilenebilir kaynaklardan oluşurken, olağan senaryoda ise yerli kaynakların (yenilenebilir ve yerli kömür) hissesi 2035 yılında lakin yüzde 59,2’ye ulaşabiliyor.
Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFIA) Yöneticisi Bengisu Özenç, Türkiye için teknik olarak mümkün ve global gelişmeler doğrultusunda kaçınılmaz olan kömürden etaplı çıkış planlarını geciktirmenin mümkün olumsuz ekonomik ve toplumsal sonuçları üstünde durdu.
SEFIA Finansal Araştırmalar Yöneticisi İbrahim Çiftçi ise Türkiye’nin de faydalanabileceği kömürden çıkış sistemlerine dikkat çekerek, kömürden çıkışın net sıfır gayesi doğrultusunda karbonsuzlaşmanın başlayabileceği en uygun alan olduğunu belirterek, “Kömürden çıkış için bugün milletlerarası arenada Türkiye’nin de faydalanabileceği Kömür Emeklilik Düzenekleri (Coal Retirement Mechanisms – CRM) ya da Kömür Geçiş Düzenekleri (Coal Transition Mechanisms – CTM) üzere birçok teşebbüs bulunmaktadır. Türkiye, yeni kömürlü termik santral planlaması yapmak yerine güçte arz güvenliğini korumak, yüksek borç oranlarına sahip bir dal olan elektrik kesiminin devamlılığını sağlamak ve bu dalda yaşanacak bir krizin bankacılık dalı ile girdi sağlayan ikincil dalları de etkileyerek iktisadını tehdit etmesinin önüne geçmek için, bir an evvel net sıfır maksadı ile taahhüt etmiş olduğu geçişin planlamasını yapmalıdır” diye konuştu.
Kömürden Çıkışın Finansmanı: Türkiye Örneği isimli raporun ayrıntılarına ulaşmak için tıklayabilirsiniz