Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB), kamuoyunun görüşüne açılan “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” ismini taşıyan ve bütüncül eğitim yaklaşımını temel alan yeni müfredatta marifet odaklı, sadeleştirilmiş içerikte öğrencilerin derinlemesine öğrenmesine imkan sağlayacak yeni yaklaşımlar belirlendi.
Yeni müfredatta, dünyada değişen durum ve gereksinimlere nazaran yine düzenlenebilecek halde esnek bir yapı benimsendi. Ulusal Eğitim Bakanlığınca, hazırlıkları süren ve “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” ismini taşıyan yeni müfredat taslağı, “https://gorusoneri.meb.gov.tr/” adresinden kamuoyunun görüşüne sunuldu.
Yeni müfredat, gelecek eğitim öğretim yılından itibaren okul öncesi, ilkokul birinci sınıf, ortaokul beşinci sınıf ve lise dokuzuncu sınıflarda kademeli formda uygulanmaya başlanacak.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, hazırlanan yeni öğretim programlarına temel oluşturdu.
Bu bağlamda, yeni öğretim programlarının mevcut programlardan farklılaşan pek çok tarafı bulunuyor.
Yeni müfredat, özgün bir eğitim ideolojisi içeriyor. Yeni model ile ulusal bilince sahip, ahlaklı, faziletli, milleti ve insanlık için yararlı ve hoş olanı yapmayı ülkü edinmiş, vücut, zihin, kalp ve ruh bütünlüğüne sahip bilge kuşaklar hedefleniyor.
Yenilenen programlar kademe ve sınıf seviyelerine nazaran şöyle:
“Okul öncesi öğretim programı-3-5 yaş,
İlkokul-ortaokul kademeleri için fen bilimleri dersi 3-8. sınıf, hayat bilgisi dersi 1-3. sınıf, ilkokul matematik dersi 1-4. sınıf, ilkokul Türkçe dersi 1-4. sınıf, insan hakları, vatandaşlık ve demokrasi dersi 4. sınıf, ortaokul matematik dersi 5-8. sınıf, ortaokul Türkçe dersi 5-8. sınıf, sosyal bilgiler dersi 4-7. sınıf, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi 8. sınıf, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi 4-8. sınıf.
Lise kademeleri için biyoloji dersi 9-12. sınıf, coğrafya dersi 9-12. sınıf, felsefe dersi 10-11. sınıf, fizik dersi 9-12. sınıf, kimya dersi 9-12. sınıf, matematik dersi 9-12. sınıf, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi 12. sınıf, tarih dersi 9-11. sınıf, Türk lisanı ve edebiyatı dersi 9-12. sınıf, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi 9-12. sınıf.”
Yeni müfredatta ayrıyeten Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce güncellenen seçmeli ders programları da yer aldı.
SADELEŞTİRİLMİŞ İÇERİK
Yeni müfredat çalışmalarında ülke bazlı yapılan karşılaştırmalarda, mevcut müfredatın muadillerinden 2 kata yakın bir seviyede daha ağır olduğu belirlendi. Bilgi erişiminin sıkıntı olduğu devirlerde yapılan müfredatların dünya genelinde de revize edildiği ve bilgi edinmedeki kolaylıklardan hareketle seyreltilmeye gidildiği tespiti yapıldı. Yapılan incelemelerde mevcut müfredatın öğrenme çıktılarının incelenen ülkelere nazaran yüzde 50 fazla olduğu belirlendi. Bu kapsamda yeni müfredatta yüzde 35’lik oranda bir seyreltme yapıldı.
MEB, müfredat çalışmaları ile maharet odaklı yaklaşımı benimsedi. Bu yaklaşımda, sadeleştirilmiş içerikte öğrencilerin derinlemesine öğrenmesine imkan sağlayacak yeni yaklaşımlar belirlendi.
BÜTÜNCÜL BİR EĞİTİM MODELİ
Yeni müfredatta, öğrenciyi zihinsel, toplumsal, duygusal, duyuşsal, fizikî ve ahlaki açıdan bir bütün olarak gören “bütüncül eğitim yaklaşımı” modeli benimsendi.
Bu yaklaşımın merkeze aldığı bahisler ise “insanın fıtri özelliklerini müdafaa ve geliştirme”, “şahsiyet bütünlüğünü oluşturma”, “karakter gelişimini sağlama” olarak sıralandı.
Yeni müfredatta, değişen dünyanın gereksinimlerine dünyada değişen durum ve gereksinimlere nazaran tekrar düzenlenebilecek biçimde esnek bir yapı benimsendi.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile öğrencilerin inanç, kimlik ya da sosyoekonomik durumları nedeniyle dezavantajlı olmadığı bir öğrenme süreci tasarlandı.
TÜRKÇE VURGUSU
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde Türkçe’nin bütün zenginliğiyle toplumun birbiriyle bağlantısına, bu irtibatı anlamlandırma gayretlerine ve kültür ögelerini kuşaktan nesile aktarılmasına öncülük ve eşlik ettiğine vurgu yapıldı.
Bu nedenle Türkçenin öğretimi ve öğrencilerin lisan marifetlerinin geliştirilmesi, eğitim sisteminde temel bir siyaset olarak yer aldı. Eğitimin her kademesinde, Türkçenin öğretimine, gerçek kullanımına titizlikle dikkat edilecek. Türkçenin tesirli kullanılmasına yönelik maharetlerin kazandırılması da tüm derslerin ortak gayesi olarak belirlendi.
MATEMATİK ALAN BECERİLERİ
Matematik alan hünerleri ilkokul, ortaokul ve lise seviyesini kapsayan ve süreç bileşenleri ile modellenebilen marifetler dikkate alınarak belirlendi. Yeni müfredatta yer verilen 5 matematik alan mahareti, matematiksel muhakeme, matematiksel sorun çözme, matematiksel temsil, bilgi ile çalışma ve dataya dayalı karar verme, matematiksel araç ve teknoloji ile çalışma olarak planlandı.
FEN BİLİMLERİNE 13 ALAN BECERİSİ
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde 13 farklı fen bilimleri alan mahareti tanımlandı. Fen bilimleri alan maharetleri, bilimsel müşahede, sınıflandırma, bilimsel gözleme dayalı varsayım, bilimsel dataya dayalı iddia, operasyonel tanımlama, hipotez oluşturma, deney yapma, bilimsel çıkarım yapma, bilimsel model oluşturma, tümevarıma dayalı akıl yürütme, tümdengelime dayalı akıl yürütme, delil kullanma ve bilimsel sorgulama maharetlerinden oluştu.
Fen bilimleri alan hünerlerinin tamamı birbiriyle bağlı olup birtakım marifetler ise birden fazla beceriyi kapsayacak biçimde yapılandırıldı.
TOPLUMSAL BİLİMLERE 17 ALAN BECERİSİ
Yeni müfredatta toplumsal bilimler alan marifetleri kapsamında yerli ve yabancı literatür, alanın kendine has yapısı ve çağın gereklilikleri göz önünde bulundurularak 21. yüzyıl maharetleri ile de güçlü alakaları olan 17 alan mahareti belirlendi. Bunlar, “zamanı algılama ve kronolojik düşünme”, “kanıta dayalı sorgulama ve araştırma”, “tarihsel empati”, “değişim ve sürekliliği algılama”, “sosyal katılım”, “girişimcilik”, “mekansal düşünme”, “coğrafi sorgulama”, “coğrafi müşahede ve saha çalışması”, “harita”, “tablo, grafik, form ve diyagram”, “mantıksal muhakeme”, “felsefi sorgulama”, “felsefi muhakeme”, “felsefi fikir ortaya koyma”, “eleştirel sosyolojik düşünme”, “tarihsel sorun tahlili ve karar verme” hünerleri olarak sıralandı.
Yeni müfredat ile birinci kere yeni bir öğrenci profili tarifi da yapıldı. Buna nazaran, müfredatın hedeflediği öğrenci, “yetkin ve faziletli insan” olarak tanımlandı. Ehil ve faziletli insanı önceleyen öğrenci profili, yeni müfredatta ana merkeze alındı. Yalnızca akademik başarılara odaklanmanın gerçek olmadığı, her bir öğrencinin kendine has potansiyeli olduğu tespitine öncelik verildi.
Ehil ve faziletli insan, ruh ve vücut bütünlüğü, bilgi ve bilgelik, geçmişten geleceğe eğitim prensibi, pahalar, ahlaki şuur ve estetik bakış açısına sahip olma prensipleri üzerinden tasarlandı.
Öğrenci profili oluşturulurken zamansal bütünlük, ontolojik bütünlük ve epistemolojik bütünlüğü sağlama yanında aksiyolojik olgunluk da dikkate alındı.
Ehil ve faziletli öğrenci profilinin lakin çok istikametli bir gelişim ile ortaya çıkabileceğinden yola çıkılan müfredatta, öğrencilerin hem kendisi hem de toplum için daha sağlıklı ve istikrarlı bir insan olması, çok istikametli bir bilgi ve düşünme yelpazesi geliştirmesi hedeflendi. Bu bakış açısıyla eğitim sürecinin anlık başarılarıyla değil, süreç olarak ele alınması odağa alındı.
“ERDEM-DEĞER-EYLEM MODELİ” BİRİNCİ DEFA GELİŞTİRİLDİ
Yeni müfredatta ayrıyeten birinci kere “Erdem-değer-eylem Modeli” de yer aldı. Bedellerin eğitim sürecinde doğal süreç içerisinde edinilmesi için özgün bir yaklaşımla tasarlanan bu modelde “adalet”, “saygı” ve “sorumluluk” üst kıymetler olarak ele alındı. Ayrıyeten hassaslık, merhamet, estetik, paklık, sabır, tasarruf, çalışkanlık, mütevazılık, mahremiyet, sağlıklı ömür, sevgi, dostluk, vatanseverlik, yardımseverlik, dürüstlük, aile bütünlüğü, özgürlük bedellerinin programlar içinde işlenmesiyle içsel ahenge sahip “huzurlu insan”, “huzurlu aile ve toplum”, “yaşanabilir çevre” hedeflendi.
Öğretim programlarında, öğrencilerin edinmesi beklenen öğrenme çıktıları, bilgi ve alana has hünerlerle birleştirildi ve “beceri temelli bir program yapısı” oluşturuldu.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde “bütüncül eğitim yaklaşımı” gereği bilgi, maharet, eğilim, tutum-davranışlar ile pahalar ilişkilendirildi. Temel, bütünleşik ve üst seviye düşünme marifetlerinden oluşan “kavramsal beceriler”, öğrenme yaşantıları ile güçlü formda ilişkilendirilerek öğretim programlarında daha görünür ve fonksiyonel hale getirildi.
Sosyal-duygusal öğrenme becerileri
Sosyal-duygusal öğrenme maharetleri, öğretim programlarının bir bileşeni olarak ele alındı. Bu maharetler, öğrenme çıktılarıyla direkt ilişkilendirildi.
Öğrencinin faal olduğu program
Yeni müfredatta, eğitim öğretim süreçlerinde öğrencilerin etkin biçimde iştiraklerini sağlayacak öğrenme yaşantıları tasarlandı.
Yeni öğretim programlarında “eğilimler”, daha da değer kazandı. Ferdî farklılıkları merkeze alan müfredatta eğilimlerin marifetleri tetiklediğine odaklanıldı.
Eğilimlerin öğrencilerin edindikleri marifetleri sergilemelerinde belirleyici role sahip olduğu vurgulandı.
Programlar ortası bileşenler olarak “okuryazarlık” becerileri
Okuryazarlık marifetleri, yeni hazırlanan öğretim programlarının kesişim noktası olarak ele alındı ve bunlara her bir derse ilişkin öğretim programında açık bir biçimde yer verildi.
Bu kapsamda, “sistem okuryazarlığı” birinci sefer müfredata girdi. Sistem okuryazarlığı ile öğrencilerin getirilen rastgele bir mevzuda öğrenme yolunu kendisinin belirlemesi, kendi kendine öğrenebilmesi amaçlandı.
Bunun hayata geçirilmesi için 9 alt okuryazarlık çeşidi de belirlendi. Bu okuryazarlık cinsleri ise bilgi okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, finansal okuryazarlık, görsel okuryazarlık, kültür okuryazarlığı, vatandaşlık okuryazarlığı, data okuryazarlığı, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, sanat okuryazarlığı olarak sıralandı.
Okuryazarlık tipleri, okul öncesinden başlanarak sarmal bir yapı içinde öğrenciye kazandırılacak.
Bakanlığın yeni müfredatında, etkin öğrenmeyi temel alan öğretim uygulamaları, bütüncül gelişimi destekleyerek derin öğrenmeyi sağlamaya yönelik manalı öğrenme bağlamları içinde gerçekleştirildi.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde zenginleştirme, öğrencilerin ileri seviye kavramları ve karmaşık fikir yapılarını keşfetmelerini teşvik edecek biçimde kurgulandı. Böylelikle öğrencilerin potansiyellerini mümkün olan en üst seviyeye çıkarmalarına katkı sağlamak amaçlandı.
Program dışı etkinlikler
Yeni müfredatta, disiplinler üstü ve disiplinler ötesi yaklaşımı destekleyen program dışı etkinlikler de sıralandı.
Programda, bu etkinliklerle ilgili, “Öğrencilerin kendilerini tanımalarına yardımcı olan program dışı etkinlikler; spordan sanata, kulüplerden gönüllülük faaliyetlerine, kamplardan yarışlara, dinletilere ve stant, ziyaret, konferans, turnuva üzere çok çeşitli ilgi alanlarına yönelik faaliyetleri kapsadı ve disiplinler üstü ve disiplinler ötesi yaklaşımla temel ömür hünerlerini keşfetmeleri ve geliştirmeleri için öğrencilere fırsatlar sunar.” değerlendirmelerine yer verildi.
Sonuç yerine süreç odaklı ölçme kıymetlendirme yaklaşımı
Bakanlığın yeni eğitim programında, sonuç yerine süreç odaklı ölçme kıymetlendirme yaklaşımı benimsendi. Bu yaklaşımla, ölçme kıymetlendirme uygulamalarında tanılayıcı, biçimlendirici ve seviye belirleyici kıymetlendirme usulleri ortasında istikrar sağlandı.
Okul temelli planlama
Öte yandan, öğretim programlarının uygulanmasında, esneklik sağlanması emeliyle lokal ve bölgesel eğitim gereksinimleri dikkate alınacak, öğretmenlerin muhtaçlığa yönelik işbirliğine dayalı karar verebilmesine imkan sağlanacak. Ayrıyeten her ders özelinde gereksinime nazaran kullanılabilecek formda planlama yapılabilecek.
Okul temelli planlamada, 10. sınıf meslek rehberliğine ayrıldı. Öğretim programlarında 10. sınıf seviyesinde okul temelli planlama için ayrılan ders saatleri, zümre öğretmenleri tarafından, meslek seçimi ve meslek planlama hedefiyle öğrencilere yol gösterici olacak biçimde kullanılacak. Bu kapsamda planlanan eğitim öğretim faaliyetleri, mesleksel rehberlik ve meslek danışmanlığı bağlamında yürütülecek.Yeni müfredatta bilgi, dijital, finansal, görsel, kültür, vatandaşlık, data, sürdürülebilirlik ve sanat olmak üzere 9 alanda öğrencilere okuryazarlık hünerleri kazandırılması hedefleniyor.