İSTANBUL (İGFA) – PwC Türkiye, “Sürdürülebilirliğe Mavi İktisat ile Açılan Yelken: Türkiye’nin Potansiyelini Açığa Çıkarmak” başlıklı raporunu yayınladı. Rapor, mavi iktisat olarak tanımlanan dallara ait (sürdürülebilir balıkçılık uygulamalarından deniz üstü yenilenebilir güce, liman faaliyetlerinden kıyı turizmine) kapsamlı birçok başlığı içeriyor.
Türkiye’de mavi iktisat, 8592 kilometrelik kıyı şeridindeki 28 kent ve pek çok ülkenin üzerindeki 47 milyon nüfusla, demografik yapı, jeopolitik pozisyon, ve lojistik altyapısıyla değerli bir potansiyele sahip. Toplam GSYİH’nin %67’sini oluşturan bu 28 kentte 11 milyonun üzerinde çalışan yer alırken, bunların %8’i mavi iktisatla direkt temaslı kesimlerde çalışıyor.
PwC Türkiye’nin raporuna nazaran Türkiye’nin 2053 Sürdürülebilir Mavi İktisat Aksiyon Planı değerli bir eksikliği gidermeyi amaçlıyor. Gerekli altyapının oluşturulması, yol haritasının hazırlanması ve kıyı alanlarında faaliyet gösteren kesimler ve kurumlar ortasındaki iş birliğini artırmayı amaçlayan plan, ayrıyeten Deniz Muhafaza Alanları’nın ilan edilmesiyle bilhassa çevresel tehditlere hassas kıyı bölgelerindeki biyolojik çeşitliliği müdafaayı da hedefliyor. Türkiye, mavi iktisat alanındaki kayda bedel potansiyeliyle önde gelen çalışma ve iş birliklerinde öne çıkan ülkeler ortasında yer alıyor. Dünya Bankası tarafından desteklenen “Karadeniz’in Mavileştirilmesi Projesi (BBSEA) kapsamında PwC Türkiye tarafından yürütülen “Kirliliği Azaltmak için Mavi İktisat İstihdam Programı” üzere çalışmalar bu iş birliğini gösteren uygulamalar ortasında bulunuyor.
PwC Türkiye Ülke Kıdemli Ortağı Cenk UIu araştırma ile ilgili değerlendirmesinde şunları söylüyor: “Okyanus ve deniz tabanlı ekonomik faaliyetlere bütüncül ve sürdürülebilir bir yaklaşım olarak tanımlanan “Mavi Ekonomi”, Türkiye üzere geniş kıyı şeritlerine sahip ülkeler için kritik bir değer taşıyor. Ülkemiz, sahip olduğu coğrafik yapı ve iş gücü sayesinde mavi iktisatta dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olma potansiyeli taşıyor. Hazırladığımız bu raporla bu alandaki potansiyelden azamî yararın alınmasına katkı sağlamayı hedefliyoruz. ‘2053 Sürdürülebilir Mavi İktisat Aksiyon Planı’ ve ‘Sıfır Atık İdare Sistemi Uygulama Rehberi’, Türkiye’nin mavi ekonomiyi geliştirme seyahatindeki ciddiyetini ortaya koyuyor. Devreye alınacak siyasetler ve projeler ile ülkemiz sürdürülebilir kalkınma yolunda sahip olduğu yüksek potansiyele ulaşabilir.”
TÜRKİYE’NİN HANGİ BÖLGELERİ NE KADAR MAVİ?
Rapor kapsamında bedellendirilen kesimlerdeki bölgesel dağılıma bakıldığında Marmara kıyılarında liman faaliyetleri ile gemi inşası ve tamiri öne çıkıyor. Ege kıyılarında da tesiri görülen liman faaliyetleri ile gemi inşasının yanına Marmara’dan farklı olarak canlı deniz kaynakları ile kıyı turizmi yerleşiyor. Akdeniz bölgesinin doğusunda Mersin – İskenderun’daki liman tesiri dikkat çekerken, batıda kıyı turizmi ve deniz nakliyeciliği öne çıkıyor. Karadeniz ise çok sayıda limanı ve tersanesinin yanına Doğu Karadeniz’de canlı deniz kaynaklarıyla farklılaşıyor.
MAVİ EKONOMİYİ DESTEKLEYEN İNİSİYATİFLER
Rapora nazaran kıyılarda yer alan toplulukların ve kamu kurumlarının farkındalığı ile mavi ekonomik dönüşüme aktif iştirakleri, mavi iktisada geçişte belirleyici bir role sahip. PwC’nin Mavi İktisat Barometresi platformu, mavi iktisada dahil bölümlerden bilgileri bir ortaya getirerek farklı ülkeler ortasında mukayeseli tahlile imkan tanıyor. Data ve bilgi paylaşımı sağlarken bu alandaki farkındalığı yükseltmeyi de amaçlayan platform, mavi iktisada yönelik eğitimler sunarak inovasyonu teşvik etmeyi ve mavi teknolojileri süratle kullanıma sunarak bu istikametteki yetenek gelişimini desteklemeyi de amaçlıyor.
KATMA KIYMETİ YÜKSEK BİR ALAN: MAVİ FİNANS
Raporda öne çıkan başlıklardan birini de “mavi finans” oluşturuyor. Denizler ve kıyı bölgeleriyle ilgili sürdürülebilir ekonomik faaliyetleri desteklemek üzere özel olarak tasarlanmış finansal sistemleri, araçları ve yatırımları söz eden mavi finansı temel alan inisiyatifler, deniz müdafaa projeleri, sürdürülebilir balıkçılık, yenilenebilir güç projeleri, kıyı altyapısı geliştirme ve deniz kirliliğiyle çaba üzere alanlara finansman sağlıyor. Bu kapsamda yer alan finansal araçlar ise mavi tahviller, mavi karbon dengeleme çalışmaları, yeşil-mavi taksonomiler, deniz ve kıyı alanlarını müdafaa, sürdürülebilir balıkçılığı teşvik etme ve mavi iktisat içindeki başka faaliyetlere yönlendirme olarak sıralanıyor.
TÜRKİYE DENİZ KİRLİLİĞİ İLE GAYRETTE EN ÇOK DAYANAK ALAN ÜLKELER ARASINDA
PwC Türkiye’nin raporundaki dikkat alımlı datalardan biri de ülkelerin deniz ve okyanus kirliliğini çözmek için aldıkları yardım ve takviyeler. OECD’nin 2021 yılı bilgilerine nazaran, okyanus iktisadı özelinde resmî kalkınma yardımı alan ülkelerden Meksika 290 milyon dolar ile başı çekerken, Endonezya 140, Fildişi Kıyıları 120 milyon dolar ile birinci üçte yer alıyor. Kara kaynaklı deniz kirliliğini durdurmak için alınan resmi kalkınma yardımlarında ise Türkiye 485 milyon dolar ile birinci sırada bulunuyor. Türkiye’yi 189 milyon dolar ile Kosta Rika ve 145 milyon dolar ile Kolombiya izliyor. Bu kapsamda, Türkiye’de kıyı kirliliğini çözmeye yönelik adımlar mavi iktisadın gelişmesinde ve mavi dallarda istihdamın artmasında belirleyici bir pozisyona sahip.
TÜRKİYE’DE MAVİ EKONOMİYİ GELİŞTİRMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Kıyılardaki ekonomik faaliyetlerin çeşitliliği göz önüne alındığında, Türkiye’de mavi iktisat potansiyelini açığa çıkarmak ve bu potansiyeli sürdürülebilir büyümeye dönüştürmek için atılabilecek birçok adım bulunuyor.
Bu adımlardan kirliliğin önlenmesine ve kıyı temizliğinin sağlanmasına yönelik düzenleyici uygulamaların ve siyasetlerin güçlendirilmesi, sürdürülebilir turizm siyasetlerinin tasarlanması, kıyı ekosistemleri için farkındalığın artırılması ve aktif izleme-değerlendirme sistemlerinin kurulması üzere aktiviteler çevresel hususları gözetirken, eğitim ve marifetlerin geliştirilmesi, milletlerarası ve kamu-özel iş birliklerinin güçlendirilmesi, bu alanda çalışan KOBİ’lerin desteklenmesi, Ar-Ge teşviklerinin yapılması ve denizcilik altyapısının geliştirilmesi mavi ekonomik faaliyetlerin finansal olarak desteklenmesinde aktif rol oynayabilir.
“Sürdürülebilirliğe Mavi İktisat ile Açılan Yelken: Türkiye’nin Potansiyelini Açığa Çıkarmak” araştırmasına PwC Türkiye’nin web sitesi üzerinden erişebilirsiniz.